IVÁN ILLICH-en artikuluak

Ivan Illich-ek Vienan jaio zen 1926an eta 2002an hil zen. Filosofoa eta apaiz katolikoa izan zen. Eta hezkuntzaren, medikuntzaren, lanaren, energia erabileraren, garraioaren eta ekonomia garapenaren arloetako bere garaiko jardunbideei buruz jardun zuen.

Honek:

•  Capitalismo industrialak bitartekariak helburu bihurtzen zituen.

•  Eskola mitoen sortzailea da.

•  Eskola, aldez aurretik sortutako behar bat bezala, ez du ezagutza ezta berdintasuna sortzen ere.

•  Eskolaratze unibertsala eta derrigorrezkoa, ikaskuntza merkantzia batean bihurtzen du, hezkuntza   deiturikoa.

Ivan Illichen artikuluak:

1. artikulua: "LA CRÍTICA DE LAS HERRAMIENTAS"

1. galdera: Zer zentzu ematen dio Illich-ek "erreminta" kontzeptuari? Zein da "erreminten" helburua? Egungo eskola barruko "erreminta" bat seinalatuko zenuke? Zein da bere helburua?

"Erreminta" Illich-entzat helburu batera heltzeko dispositibo bat da. Erremintak hala nola eskola, liburutegia, hospitala, ordenagailua, azterketak, komunitateko estrategiak, dinamikak... izan daiteke. Zehazki gizakia sortzen duen ia guztia.

2.galdera: Produkzio eredu insdustrialarean kontsumitzen dugun "merkantzia" (bai ondasun bezala ulertuta, bai zerbitzu abstraktu bezala) gure kabuz burutu dezakegun zeozer ordezkatzeko tendentzia dauka. Honela, kontsumitutako "merkantzia" hori nahi gabe oztopo bat bihurtzen da gure hasierako beharra asebetzeko. Hau irudikatzeko Illich-ek 2 "balore" motaz hitz egiten digu ("...-balorea" vs "...- balorea). Sakondu 2 kontzeptu hauen inguruan eta saia zaitez hezkuntzari loturiko adibide bat jartzen.

Bi balore mota daude: erabileraren eta aldaketaren baloreak dira (valor de cambio y de uso).

• Erabileraren balorea: ibiltzea, idaztea eskuz, umeek berezko interesa dute ikasteko, aztertzeko (guk daukagun sendatzeko gaitasuna), kuriosoak dira...

• Aldaketaren balorea: Mugitu autobusez, garraio baten bitartez..., hau da, motorrak ibiltzeko gaitasuna aldatzen du. Beste adibide bat da, ordenagailuz idaztea, hospitalean ematen diguten pilulak...

         Hezkuntzarekin aldatu egin dira interes horiek eta nahi ditugun interesetara bideratzen ditugu:    eskolara.

3.galdera: Zein da Illich-en iritzia eskolaren eta ikaskuntzaren artean? Noiz esan dezakegu gizarte bat "eskolatua" (sociedad escolarizada) dagoela?

Illich-en iritziz ikasteko ez duzu eskolara joan behar. Eskola estatuaren menpe dago, guk ikasten dugula estatuak inposatzen digulako.

-Axioma: ikaskuntza eratortzen da instituzionalizatutik.

-Alineazioa: Ez jakitea oso ondo momentu horretan, leku horretan daukagun sentsazio edo emozio bat, hau da, ez dakigunean zer sentitzen dugun.

Illich-erako ez da garrantzitsua titulu bat izatea, baizik eta erakustea trebea zarela.

4.galdera: Illich-en arabera zer da eskola eta zer da egiten duena gure gizartearekiko?

Illich-en arabera eskola hau da (meritokraziarekin lotzen du): La escuela es polarizante: es una formación de una estructura de clase. Dice que viendo los ingresos de las familias, de donde provienen (clase alta o baja) lo colocan en una list: los ricos y los pobres. Y asocian que los ricos van a sacar mejores notas que los pobres.

Eskolak ezin du konpentzatu jatorriz dauzkaten desberdintasunak. Jatorriz daramatzagun klase sozialaren maila desberdinak (desberdintasunak), eskolak indartzen dituztela, gehiago azpimarratzen dituztela.

Baita ere esaten du, eskola publikoa herraminta bakarra dela desberdintasun sozial horien orekatzeko.

5.galdera: Bizitzaren medikalizazioaren harira, Illich-ek hurrengo ideia azaltzen du: "En una sociedad colonizada por la medicina, la experiencia de dolor se transforma: se vuelve un problema técnico, carente de significado personal y cultural, un indicador de la necesidad de consumir mercancías y no del sufrimiento como encuentro consciente con lo inevitable" (36.orr). Aurreko baieztapenak kontuan hartuz, nolako lotura bilatu dezakezu hezkuntza arloarekin?

Ikasteko eskola ez da bide bakarra, gure kabuz ere ikasi dezakegu. Teknikotik bada arazoa, konponbidea izango da arazo politiko bat (zergatik ez dira beka gehiago jartzen?, zergatik ez dira ikasleak zein irakasleak kontuan hartzen?...)

6.galdera: Illich-ek-ek adierazten du: "hay un monopolio industrial cada vez que la herramienta industrial priva de la libertad de hacer y atrofia las capacidades innatas de acción, como desplazarse, sanar y aprender. El monopolio industrial afecta a la imaginación del público: expande el supuesto de que la única manera de alcanzar cualquier objetivo es mediante el consumo de bienes y servicios" (37.orr). Egoera honek bultzatzen du "profesio" zehatz bat hedatzera, zein da? Zer da burutzen dutena? Orain, zu, maisu/maistra izango zaren heinean , nola kokatzen duzu zure burua horrelako baieztapen baten aurrean?  

Espertuak. Teknokraziaz hitz egiten du.  

2.artikulua: "EL RITUAL DEL PROGRESO"

1.galdera: Zer esaten du Illich-ek aurrerapen teknologikoen inguruan, hauek maila bat gainditzen dutenean? Zein da honen ondorioa eskolei dagokionez?

Illich-en arabera, teknologia ez da aurrerapausuaren sinonimoa, humanitatearen garapenean laguntzen ez dutelako. Eskolan, aurrerapen hauek direla eta, kontsumoko gizartea garatzeko prestatzen dituzte ikasleak.

La escuela se vuelve contra sus propios fines y provee la ignorancia y la desigualdad, honen funtsezko helburua kontrakoa egitea da. 

2.galdera: Zergatik sustatzen da zerbait teknologien hedakuntza nahiz eta beraien ondorio kaltegarriak nabariak izan? Honen adibideren jarriko zenuke hezkuntzaren arloan?
AVE: gauza kaltegarriak dakar, baina ekonomikoki eraginkorra denez, jendeak erabiltzen du.

Benetako finak estaltzen dira eta ez da hitz egiten horretaz. Adibidez, arbela digitala konpontzen duela hezkuntz esaten da, baina gero arazo teknologikoak daude eta horretaz ez da hitz egiten.

Teknologia sustatzen da beraren bitartez aurkitu delako motibazio ezkutua.

Adibideak: Ritualak eta mitoak.

3.galdera: Eskolaren izaera kontraproduktiboa ikusita, hezkuntza instituzionalek ez  duela ziurtatzen ezagutzaren zabalkuntza ezta berdintasunaren sustapena ere; zein izango litzateke bere benetako zentzua ? Zein da honek bidaltzen dituen oinarrizko bi mezu?  

Helburua da sistemarentzat onuragarriak diren ideiak eta jarrerak sustatzea. horretarako bi bide daude. Alde batetik, jakintzaren pieza txikiekin , kontsumo bukaezina sustatzea , merkatuaren produkto guztiak kontsumitzen ahaleginduz. Beste bidea berriz, ikasleari behartzea sinistera dena mailekatuta dagoela eta arrakasta lortzeko mailaz igo behar duzula eta beraz kontsumo maila igotzean, pertsonaren maila igoko da.

(30.orr) El alumno debe desaprender de aprenderlo todo de la cotidianidad.Curriculum ezkutua: bizitzarako baliagarria den prestakuntza bakarrik eskolan dagoela irakatsi digute. Kontsumismoa eta gizarte zatiketa.

Ezkutuko curriculuma: Illich-en aburuz, irakasle bezala hau proiektatzen dugu: eskola dela instituzio bakarra ikasi ahal izateko. Behin eta berriz ari gara hezkuntza kontsumitzen. Ikasi behar dugu gure kabuz ikasi ahal dezakegula. Irakasle bezala proiektatzen dugu eskolara ez bagara joaten ez dugula ikasiko. Kontsumitzaileak sortzen ditugu, irakaskuntza kontsumitzen, kapitala bihurtuz. 

4.galdera: Zein da eskolaren papera baloreen instituzionalizazioan? Ikasleen gogamenean giza jarduerak ondasun bihur daitekeenaren ideia ezartzen du eta, beraz, balioak neurtu daitezke.

Hezkuntza esparru akotatu bat bezala bihurtu da.

5.galdera: Eskolaren funtzionamendu sinbolikoa ekonomia garaikidearen isla al da? Zein zentzutan gertatzen ari da hau?

 Eskola merkantzia bat sortzen du. Eskolak saltzen digu kontsumismoa, desioak beharretan bihurtuz.

6.galdera: Illich-en aburuz, zein da Kapitalismoaren “mantra” aurrerapenaren harira? Zer da sortzen ari duena aurrerapenaren ideologiak? 

Sartzen digute kontsumismoa zoriontasuna dakarrela; "creer que lo nuevo siempre es mejor".

7.galdera: Teknologien izaera sakratuaren adierazpen nagusia, Illichek aipatzen duen “teknologien agindua” -n (imperatibo tecnológico) izango luke bere oinarri diskurtziboa. Zertan datza kontzeptu hau? Nola lortuko zenuke gizartearen deseskolaratzearen aldarrikapenarekin? 

Teknikoki egin ahal bada, egin behar da.

3.artikulua: "LA CONVIVENCIALIDAD" 

1. Zein da illich-entzat zeremonia mito-poetikoen ondorioa? Zer da proposatzen duena alternatiba bezala?
   Eskola eta osasuna da Illichentzat mito-poetikoen ondorioa. Eta alternatiba bezala, irudimen sortzailea proposatzen du.

2. Zer da illich-entzat “bizikidetasun” printzipioa (convicencialidad)?

Indibiduaren, haren instrumentuen eta gizartearen artean harremanak sortzeko bide ez
menderatzaileak imajinatzeko aukera da.

3. Illich-ek bi harreman mota irudikatzen ditu bere ingurugiroarekin? Zeintzuk? Zertan

oinarritzen da bakoitzak?

Erabilera autonomoa: valor de uso. Ikasteko kapazitatea, ibiltzea...

Heteronomoa: Valor de cambio. Kotxea, eskola, ospitala...

4. “Bizikidetasun gizarteak” (sociedad convivencial) ekoizpen heteronomo guztia ezabatu

beharko luke? Nolako itzulpena izango luke honek hezkuntzan?

Eskola moldatu behar da eta teknologiaren erabilpena murriztu eta kontrolatu. Sinergia bat
sortu behar da heteronomia eta autonomiaren artean.

5. Illich-ek esaten du ekoizpenaren modu heteronomoaren suntsitzeak, bi neurri aurrera

eramatea eskatzen dituela? Zeintzuk dira horiek?

Mugak jartzea instituzioei (eskola), sustatzea beste herramienta konbibentzialak ere. Bibliotekak, liburutegiak, parkeak... konbibentzialak dira, ez zaudelako behartuta hor joateko.a.

6. Zertan datza “Bizikidetasun gizarteak” hori sortzeko neurri bakoitza?

Adostasun komunitarioa egitean datza eta bi neurri daude.

7. Zer dakar deseskolaratzeak?

Alternatiba bat sortu eskolarentzat, erabaki politiko bat hartzea bermatzea.